Η Κοινοτοπία του Καλού. Ένα εβραιόπουλο στην Ελλάδα της Κατοχής

Στο πιο προσωπικό κείµενο της µακράς πορείας του, ο καθηγητής ευρωπαϊκής ιστορίας Αντώνης Μόλχο εξιστορεί τις περιπέτειες που έζησε από τα τέσσερα µέχρι τα έξι του, όταν οι γονείς του, µε αξιοµνηµόνευτη αυτοθυσία, τον διέσωσαν από τα εγκληµατικά σχέδια των Γερµανών κατακτητών. Μιλά για τη βοήθεια που αυτός και η οικογένειά του έλαβαν από καθηµερινούς ανθρώπους, οι οποίοι, ρισκάροντας την ίδια τους τη ζωή, τους προστάτεψαν. Ο τίτλος του βιβλίου, εµπνευσµένος από το διάσηµο κείµενο της Hannah Arendt, αποτίει φόρο τιµής στους σιωπηλούς αυτούς ήρωες, στη σεµνότητα και στην αυταπάρνησή τους.
Ανασκαλεύοντας τα κοιτάσµατα της προσωπικής του µνήµης, ο συγγραφέας έρχεται διαρκώς αντιµέτωπος µε εναγώνια ερωτήµατα: Τι θυµόµαστε; Πώς θυµόµαστε; Τίνος είναι τελικά οι µνήµες µας; Υπάρχει άραγε ένας µοναδικός και αναλλοίωτος εαυτός τον οποίο κουβαλάµε µέσα µας από τα παιδικά χρόνια µέχρι τα γηρατειά µας;
Ταυτόχρονα, ο Αντώνης Μόλχο επαναθέτει το ζήτηµα της ταυτότητας των Θεσσαλονικιών εβραίων, πριν και αµέσως µετά την Κατοχή. Σε ποιο βαθµό οι εβραίοι θεωρούσαν (ή µπορούσαν να θεωρήσουν) τους εαυτούς τους Έλληνες; Πώς κατόρθωσε ο ίδιος να συµφιλιωθεί µε τις επώδυνες µνήµες; Στην περίπτωσή του, η συνειδητοποίηση του τραύµατος του Ολοκαυτώµατος τον βοήθησε και τον βοηθά να καταλάβει την πορεία της ζωής του.

“Χρονικό; Αποµνηµόνευµα; Ιστορία; Όπως και να δοκιµάσει κανείς να ονοµάσει το βιβλίο του Αντώνη Μόλχο, πιστεύω ότι θα το αδικήσει. Ο Μόλχο, σπουδαίος ιστορικός, παίζει µε όλες τις δυνατότητες που του προσφέρει η γραφή, για να µας δώσει ένα αφήγηµα εξαιρετικά συναρπαστικό, όσο και διδακτικό για τις σχέσεις ανάµεσα στη µνήµη και στην ιστορία. Και κυρίως για το τι σήµαινε να είσαι εβραιόπουλο στη Θεσσαλονίκη της δεκαετίας του 1940”. Κώστας Κωστής

«Ο Μόλχο γράφει ότι αισθάνεται πως είχε “µια ζωή γεµάτη ασυνέχειες”. Κατά µία έννοια, αυτά τα αποµνηµονεύµατα το επιβεβαιώνουν: περιπλανήθηκε από τον έναν τόπο στον άλλο, από τη µια γλώσσα στην άλλη, από µια χώρα σε µια άλλη, και από µια ιστορική περίοδο στην επόµενη. Αλλά τελικά, χάρη στο πολύ συγκινητικό αυτό κείµενό του, δεν µπορώ παρά να αισθανθώ ότι είχε, ίσως, µια ζωή αξιοσηµείωτης συνέχειας και προσαρµογής, µια ζωή όπου ξεκαθάρισε µε θάρρος τους λογαριασµούς του µε τα γεγονότα που περιγράφονται σε αυτό το βιβλίο, µε στήριγµα την αγάπη των γονιών του, που πάσχισαν τόσο πολύ για να τον σώσουν». Από τον πρόλογο της Katherine E. Fleming